Musea zijn er ook voor Kinderen & jongeren

In augustus 2022 lanceerde ICOM, na een participatief proces van twee jaar, een vernieuwde museumdefinitie. Op 12 oktober zorgde ICOM Belgium Flanders, Museumvereniging en FARO voor een Nederlandse vertaling. Bamm!* miste hierin de stem van kinderen en jongeren. Daarom organiseerden we in negen musea over Vlaanderen workshops om een aanvulling te schrijven op deze definitie. 
​​​​​​​Kinderen
De deelnemers waren kinderen van speelpleinwerking Zomer van Bazart. De groep was samengesteld uit kinderen tussen 6 en 16 jaar met verschillende achtergronden: kinderen die vaak musea bezoeken of er nog nooit waren geweest, kinderen met meerdere etnisch-culturele achtergronden, kinderen uit verschillende sociaal-economische situaties en kinderen met diverse fysieke mogelijkheden en neurodiversiteit. ​​​​​​​
Iedere workshop startte met een rondleiding achter de schermen van het museum. De kinderen mochten binnengluren in restauratieateliers, bureaus, depots, goederenliften, technische ruimtes, tentoonstellingen en workshopateliers. Daarbij namen de museummedewerkers zelf de kinderen op sleeptouw. Na de rondleiding ontwierpen ze in kleine groepjes hun ideale museum: met stiften en scharen in de hand maakten zij prachtige maquettes van hun droommusea. 

Jongeren van AmuseeVous
AmuseeVous stuurde een open call de wereld in om zoveel mogelijk verscheidene jongeren tussen 16 en 30 jaar samen te brengen om na te denken over hun ideale museum. Ook zij kregen eerst een rondleiding in een museum. Daarna ontwierpen zij hun ideale museum in collage-format. 

Begeleiding door Mastiek
Mastiek begeleidde de workshops en analyseerde de suggesties van de kinderen en jongeren. Samen met hen kwam onderstaande kinder- en jongerenaanvulling op de ICOM-definitie tot stand.


Nieuwe museumdefinitie
"Een museum is een permanente instelling zonder winstoogmerk, in dienst van de samenleving, gericht op het onderzoeken, verzamelen, bewaren, interpreteren en tentoonstellen van materieel en immaterieel erfgoed. Musea zijn openbaar, toegankelijk en inclusief en bevorderen diversiteit en duurzaamheid. Ze werken en communiceren ethisch, professioneel en met participatie van gemeenschappen. Musea bieden een verscheidenheid aan ervaringen met het oog op educatie, genoegen, reflectie en kennisuitwisseling."

Aanvulling door kinderen en jongeren

Maar een museum voor kinderen is ook …
thuis voelen
Een museum is geen white cube maar een (t)huis. Een vrolijke, kleurrijke en versierde omgeving, waar je je kan nestelen in zetels met kussens, een salontafel en gezellige lamp erbij. De medewerkers verwelkomen je aan de balie en iedereen is vriendelijk. Je moet er niet stil zijn en kan vragen stellen. Er is lekker eten en drinken, misschien ook een drinkfontein en een fijn terras. En in de shop kan je leuke hebbedingen vinden.

beleven
Een museum is een plek voor ervaren en beleven. Het is er niet saai, maar spannend. Er zijn voeldozen, schommelbanken, spellen en wie weet wel een geheime toegang. Collecties worden op frisse manieren gepresenteerd: aan plafonds, met aangepast licht, enkel de achterkanten van schilderijen … Bezoekers mogen spelen en ondervinden, mee beslissen en creëren, zoals een museumzaal zelf inrichten of muren en vloeren beschilderen.

begrijpen
Een museum is geen lange tekst. Verhalen vormen de ruggengraat van een goed museum, toch als ze begrijpelijk, aantrekkelijk, prikkelend én kort zijn. Maar informatie komt evengoed uit video, audio, boeken of (spel)routes. Zo kunnen schilderijen ook zelf praten. Aan de balie kan je duidelijke info krijgen en het parcours is helder, zodat je weet welke zalen voor jou het spannends zullen zijn. Maar je kan er ook verdwalen als je dat liever wil …

ontspannen
Een museum is meer dan een gebouw met kunst en erfgoed in. De link met groen is heel belangrijk: er zijn grote ramen en een tuin. Bezoekers kunnen zich tussendoor ontspannen in een moestuin, daktuin, beeldentuin of alle drie tegelijk! Er zijn speeltuigen en waterpartijen.

voor iedereen
Een museum is er voor iedereen. Een bezoek is gratis of betaalbaar én toegankelijk: iedereen kan binnen, vindt de weg en raakt overal. Naargelang de nood van het moment, kunnen bezoekers zich terugtrekken in rustruimtes met tapijt en boeken, of zich uitleven in speelplekken. Tot slot zijn er veel en comfortabele toiletten, mét verzorgingsplekken.
Maar een museum voor jongeren is ook …​​​​​​​
samenkomen
Een museum is een ontmoetingsplek waar iedereen mag samenkomen. Het is een ruimte waar je mag zijn, zitten, rusten, praten en een thuis kan opbouwen. Er zijn plaatsen waar je zelf en samen kan creëren en nadenken over kunst. Ontmoetingsplaatsen die stimuleren om nieuwe mensen te leren kennen en connecties op te bouwen tot een community. Het museum faciliteert zitplaatsen, gesprekshoeken, creatieruimtes, rustplaatsen, betaalbare faciliteiten zoals eten, drinken & ticketprijzen. Het museum is een verbinding met de buitenwereld. 

co-creatie
Een museum is meer dan kijken en ervaren. Ze staan als organisatie de macht af aan de bezoeker. De bezoeker is meer dan een klant en mag hun eigen mening geven. Ze hebben een aandeel in de werking van het museum. Er is ruimte voor dialoog en nieuwe stemmen. Het museum luistert naar deze nieuwe stemmen en gaat ook aan de slag met de kritische stemmen. Participatie in al zijn vormen zit in het DNA van het museum. 

drempelverlagend
Een museum werkt drempelverlagend voor iedereen. Zaalpersoneel neemt hun taak op als gastheer en zijn aanspreekbaar. Ze bewaken niet enkel kunst, maar nodigen mensen uit om dichter bij de kunst te komen. Als bezoeker mag ik een museum beleven zonder oordeel. De collectie moet niet enkel binnen de muren van een museum tentoongesteld worden. De verhalen mogen uit het museum losbreken naar de buitenwereld. Kunst is er voor iedereen en komt ook in de natuur tot hun recht. Een museum is duidelijk en geeft handvatten aan bezoekers. Jongeren die voor de eerste keer een museum bezoeken, kennen de etiquette nog niet. Er is een ruimte waar je als bezoeker tot rust kan komen, zonder prikkels. De wandelrichting is duidelijk aangeven en er is nagedacht over fysieke drempels. 

transparant
Een museum is transparant over de herkomst van collectie en financiën. Het staat open voor verandering en aanvaardt feedback. Binnen het museum is er geen hiërarchie, de bezoeker heeft een gelijke positie met de kunstenaars en directie. De collectie en het archief zijn toegankelijk voor iedereen en beschikbaar op verschillende manieren, ook digitaal. 

inspirerend
Een museum is een plaats waar je een tête à tête met kunst kan ervaren.  Ze biedt een collectie aan die buiten de lijntjes durft te kleuren. Je mag beleven, verwonderd zijn en samen nadenken over kunst. Er is ruimte om de artiest op een informele manier te leren kennen. De teksten zijn niet te lang en makkelijk te begrijpen. Het is een droomplek die jongeren inspireert. 


    een initiatief van 
*Bamm! is een kunst- en erfgoededucatieve organisatie die ijvert voor het recht van kinderen en jongeren op cultuurparticipatie. Met onze 4 deelmerken zorgen we dat kinderen en jongeren van verschillende leeftijden op verschillende plekken cultuurinjecties krijgen: 
1. Bij jeugdbeweging Bazart spelen kinderen (6-16 jaar) iedere zaterdagnamiddag 
met kunst, cultuur en kilo’s plezier. 
2. Amuseevous eist samen met kinderen en jongeren (16-30 jaar) ruimte op
voor hen binnen de culturele sector. 
3. Mooss gaat samen met kinderen en jongeren actief aan de slag met muziek, theater, dans, audiovisuele en beeldende kunsten op school en in de vrije tijd. 

4. Door het ontwikkelen en begeleiden van workshops,  rondleidingen en educatieve pakketten vormt Mastiek het bindmiddel tussen museum- en erfgoedverhalen en kinderen en jongeren.

in samenwerking met